Bundan tam 151 yıl önce, sesleri ve yürekleriyle bugünlere uzanan kahraman işçi sınıfı kendi öz gücüyle tarihe not düşmüştür. Büyük bir kalkışmayla sömürü çarkını kırmayı başarmıştır. Ve bu kalkışma proletaryanın iktidar mücadelesinde ilk deneyimi, ilk pratiği durumundaydı. İşçi sınıfının ilk iktidar deneyimi, egemenlik savaşı ve imparatorluk-iktidar bunalımı sürecinde ortaya çıkıyordu. 1871 Mart Ay’ı ortalarında sancılı bir doğumla dünyaya gelen Kömün mayıs ayı sonlarında kahraman Komüncülerin kanıyla tarihin ak sayfalarına adını yazmıştır.
Fransa’nın, Prusya’ya açtığı savaş hiç tahmin etmediği bir şekilde bir bumerang gibi dönmüş imparatorluğu vurmuştu, açtığı kanlı kuyuya kendisi düşmüş teslim alınmıştı. Ve Paris savaş ilanından 2 ay kadar kısa süre sonra Prusya ordusu tarafından sarılmıştı. Sert ve karmaşık bir süreçten geçilmekteydi.
Marks komünden önce, ‘Düşman Paris kapılarına dayanmışken, yeni bir hükümet devirme teşebbüsü umutsuz bir çılgınlık olur’’ demiştir. Ancak işçi sınıfı, var olan savaş ve bunalım döneminin getirdiği baskılar içerisinde silahlanarak Komün’ü inşaa etmiştir. Ve proletaryanın öğretmeni Karl MARKS büyük bir mütevazilik ve coşkuyla Paris Komünarlarını selamlamış ve devamla eklemişti ‘’ Komün, emekçilerin iktisadi kurtuluşunun gerçekleşebileceği en sonunda bulunmuş siyasal biçimdir’’
Avrupa proletaryası 1848 devrimlerinde örgütlü bir güce sahip olmasa da ilerleyen yıllarda sanayi dönüşümüyle beraber büyüyen iktisadi yapıyla doğru orantıda gelişmiştir. Üretimin gelişmesiyle işçi sınıfı önemli deneyimler elde etmiş ve kendi öz gücünün farkına varmıştır. Proletarya, sömürünün karşısında artık kendisi için bir sınıf olma olgusunu kavrıyordu. Ağır sömürü şartları sınıf bilincini yükseltirken, yaşanan iktisadı bunalım işçi sınıfının mücadelesini derinleştiriyordu. Komün ruhu ve pratik çizgisi işçi sınıfının üretim içerisindeki tecrübeleriyle çizilmiştir.
Komün, savaş yönelimi konusunda ilk deneyim olmasından dolayı elbette eksiklikler barındırmaktaydı. İşçi sınıfı tarihsel olarak her mücadele alnında burjuvazinin silahlarıyla ‘’demir ökçesiyle’’ karşılaştığını görmüştür. İşçi sınıfı daha ilk iktidar deneyimini yaşarken Paris’te ağır bir şekilde burjuvazinin silahlarıyla karşı karşıya gelmiştir. Komün kahramanlarının ilk örgütledikleri araç halk güvenliği komitesiyken ilk kaldırdığı kurumda sürekli ordu olmuştur.
Marks’da “Komünün ilk kararı, daimi ordunun tasfiyesi ve onun yerine silahlandırılmış halkın konmasıydı” diye aktarır.
Parisliler temel askeri eğitimden geçerek kendilerini dış tehditler ve iç karşı devrimden korumaları için miliste örgütlendirilmiştir. Fransız ordu birlikleri Paris’in güneyinden girmeye çalışırken halk milisleri tarafından sert bir şekilde dağıtılmıştır. Komünün askeri bakımdan en büyük hatalarından birisi bekleme pozisyonunda olması ve kuşatmayı ciddi bir şekilde ele almayarak kuşatmaya mahkum olmalarıdır. Fransız ordusu Prusya ordusunun desteğiyle ağır bir saldırı ve kuşatma hamlesi başlattığın da Paris çok zor bir durumda kalmıştır. Ve ne yazık ki bu hamleyle birlikte Komün darbelenerek parçalanmaya başlamıştır. Paris Komün’ü, her mücadele biçiminin sonunda zor ilkesine dayanacağını göstermiştir. İktidarın sınıf savaşımıyla elde edileceğinin tecrübesini bizlere aktarmıştır. Askeri açıdan deneyimsiz olsa da Paris halkı enternosyanal proletaryaya muhteşem tecrübeler kazandırarak kahramanca çarpışmıştır.
‘’Emek birkez kurulduktan sonra her insan bir emekçi durumuna gelir
ve üretken çalışma bir sınıfın öz niteliği olmaktan çıkar.’’
MARKS
Komünün en büyük eksikliği bir Komünist Partisinin bulunmayışıdır. Bilimsel sosyalizm teori ve pratiğiyle donanmış bir KP’nin yokluğu harekette Blanquistler ve anarşitlerce doldurulmuştur. Lenin yoldaşın şu vurgusu önemlidir ‘’Burjuvazinin proletarya ya karşı silahlanması modern kapitalist toplumun en önemli, en temel, en özsel olgularından biridir’’ . Proletaryanın burjuvaziye karşı silahlanmasıda mücadele içerisinde inşaa edilecek bir komünist partisiyle, örgütlü bir güçle elge edilebilir. Dağınık, programsız, komünist önderlikten yoksun olan bir hareket en önemli silahlarından yoksundur. Anarşizm, ekonomizm, sendikalizm vb idolojik akımlar zaman zaman sınıfa yön verebilmektedir. Paris te de KP’nin eksikliğinin yanı sıra birde bu akımların etkisi vardır.
Komün her şeye rağmen oldukça devrimci adımlar attı sosyalizme yöneldi, proletaryanın ilk iktidarını inşaa etti. Parisli Komüncüler ilk olarak belediye sarayını ele geçirdiklerinde tutuklamalar ve Fransız ordusunun silahlarıyla karşı karşıya kalmışlardır. Hükümet Prusya ile teslimiyet anlaşması yaptığında gösteriler artar ve hükümet korkarak Versailles’a kaçmıştır. Komün üzerine ilk ordu birlikleri gönderildiğinde birliklerin Komüne katılması Paris halkının kendi hükümetini kurmasında yardımcı olmuştur.
Parisliler, üyelerinin her zaman seçilebilir ve görevden alınabilinir olduğu ve işçi ücretiyle aynı ücrete çalıştığı bir hükümet biçimi kurdu. Komün ilk adımlarında özel fabrikaları ve Fransız bankasını ulusallaştırmayarak büyük bir hata yapmıştır. Komün, işçi üzerindeki patronal ceza sistemini kaldırmış ve yaşamak için gerekli asgari ücret güvencesini vermişti. Aynı zamanda kilise ve devleti ayırarak zorunlu ve parasız eğitimi örgütlemiştir.
Komün, seçilenlerin görevden alınabildiği, yargıçların ve tüm yüksek görevlilerin görevden alınabildiği bir kitle denetimide kurmuştur. Sosyalizmde kitle denetimini arttırma noktasında komünistlere önemli deneyimler aktarmıştır.
Engels haklı olarak ‘’komün… Uluslararası komünizmin beşiği olmuştur.’’ der.
Paris proletaryası Komün deneyimiyle uluslararası komünist hareketin yolunu aydınlatmıştır. Enternasyonal proletaryanın önderi Lenin yoldaştada komüne verdiği önemi görürüz. Büyük bir övgüyle Komünden bahsederek yaşanan örnekleri SSCB de somutlamıştır. Rusya ve Çin devrimleri Emperyalizm ve Proleter devrimler çağında Komüncülerin bayrağını dalgalandırarak sosyalizmi inşaa etmiştir. Yaşanan büyük Ekim ve Çin devrimleri katarak ilerlerken şu önemli perspektifleri sunmuştur, her devrim tipi bütün ülkelere aynı biçimde uygulanamaz, üretici güçlerin gelişim düzeyini devrim için aranması gereken tek ilke haline getirmek Troçkist-revizyonist bir tezdir, çağımız emperyalizmin zayıf halkları devrime yürümektedir, gelişmemiş ülkeler de devrim daha hızlı ilerler çünkü ora halkları devrimi daha çok ister. Paris Komününde günümüze kadar en önemli perspektifte, demokratik sosyalist devrimler sürekli kültür devrimleriyle ilerletilmelidir olmuştur.
İşte Lenin ve Mao yoldaşlar, bu şekilde Komünün özünü, bilincini en yaratıcı şekilde uyguluyor ve geliştiriyorlardı. Marx ve Engels yoldaşların bilimsel sosyalizm teorisi Ekim devrimiyle Lenin ve Stalin önderliğinde ilerliyordu. 1949 Çin devrimiyle Mao önderliğinde Komünizm teorisi bir kez daha nitel aşama kat etmiştir.
Silah elde düşen, yarı canlı toprağa gömülen kahraman Paris komünarlarının ruhu bilinci ve silahı bugün Maoist Komünistlerin ellerinde, programlarında yaşıyor bayraklarında dalgalanıyor. Paris bir yenilgi değil, yeni zaferlere açılan bir yoldur. Komün gelecek altınçağ mücadelesinin yaşayan dinamik ruhudur.
