İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu, 2023 yılı Ekim, Kasım, Aralık ayını kapsayan “Marmara Bölgesi Hapishaneleri Hak İhlalleri Raporu”nu açıkladı. Rapor, Beyoğlu’nda bulunan dernek binasında düzenlenen basın toplantısıyla açıklandı. Toplantıya İHD İstanbul Şube Başkanı Gülseren Yoleri, Hapishane Komisyonu üyeleri ve çok sayıda hak savunucusu katıldı.
Üç ayda bin 596 ihlal
İHD Hapishane Komisyonu üyesi Meral Nergiz Şahin, üç ayda şubelerine 8’i Marmara bölgesindeki hapishaneler olmak üzere toplam 22 hapishaneden 65 başvuru yapıldığını paylaştı. Şahin, “Derneğimize Ekim ayında 13, Kasım ayında 20, Aralık ayında 32 olmak üzere toplam 65 başvuru yapılmıştır. Derneğimize yapılan 65 başvurunun 15’i kadın, 50’si erkek ve 5’1 adli, 60’ı politik nedenlerle hapiste bulunan mahpuslar tarafından yapılmıştır. Derneğimize yapılan her bir başvuru birden çok ihlal iddiası içermektedir. Basın taraması yolu ile tespit ettiğimiz 182 ihlalin yanında, derneğimize yapılan başvurularda Ekim ayında 135, Kasım ayında 567, Aralık ayında 712 olmak üzere bin 414 ihlal tespit edilmiş olup toplam ihlal sayısı bin 596 olmuştur” dedi.
İhlalleri sıraladı
Şahin raporun detaylarını şu şekilde paylaştı: “Yaşam hakkı ihlali – Yaşama Yönelik Saldırılar: Diyarbakır 3 Nolu T Tipi Cezaevi’nde tutulan Mehmet Selim Onğulu, 7 Ekim 2023 tarihinde kalp krizi nedeniyle yaşamını yitirdi. İntihar girişimi 2, ölümle tehdit 3, dayak, işkence ve fiziki saldırılar 53. Kötü Muamele, Onur Kırıcı Muamele, Darp, İşkence: Kötü muamele 76, psikolojik baskı 86, küfür ve hakaret 59, hücreye koyma 25 olmak üzere toplam 452. Sağlık Hakkı İhlalleri: 161. Yeterli ve Sağlıklı Beslenme ve Temiz Suya Erişim Hakkı İhlali, Öz Bakım İhtiyaçlarının Karşılanmaması: 160. İletişim Hakkı İhlalleri / Tecrit: 431. Adalete Erişim Hakkı İhlali: 102. İdare ve Gözlem Kurulu tarafından Şartlı Tahliye ve Temel Hakların Kullanımına getirilen sınırlamalar, Şartlı Tahliye Hakkının İhlali ve İnfaz Yakma: 67. Açlık Grevleri ve Yaşanan İhlaller: 35 ihlal tespit edildi.”
Sorunlar giderek artıyor
Ardından raporu değerlendiren İHD İstanbul Şube Başkanı Gülseren Yoleri, “İhlallere ilişkin yaptığımız değerlendirmelerden çıkardığımız net sonuçlardan birisi; hapishanelerde yaşanan hak ihlallerinin örgütlü bir kötülüğün, düşmanlığın hüküm sürdüğü bir yer olarak hapishaneleri tanımlanır hale getirdiğidir” dedi.
İdare ve Gözlem Kurulları’nın çalıştığı tarih olan 2021 yılının Ocak ayından bu yana özellikle mahpusların özgürlük hakları başta olmak üzere temel haklara erişiminin “iyi hal değerlendirme raporları” adı altında tutulan raporlar üzerinden engellendiğine dikkat çeken Yoleri, “Mahpusların sıradan, tedavi edilebilir basit hastalıklar nedeniyle ölüme sürüklendiklerine yine bu dönemde tanık oluyoruz. Yine bu dönemde 6 ölüm vakasının tespit edilmiş olması da bize bu durumu net olarak gösteriyor” diye belirtti.
‘İşkence failleri soruşturulmalı’
Cezaevlerinde yaşanan ihlallerin İHD’ye ulaşmaması engellemelerin olmasına rağmen başvuruların olmasının kıymetli olduğunu ifade eden Yoleri, “Bu başvurular, bütün zorlukları aşarak derneğimize ulaşmış başvurular. İletilen tüm ihlaller, tüm mahpusların yaşadığı sorunların ne kadar devasa boyutta olduğunu bize gösteriyor. İhlallere dönük özellikle dışarıda sürdürülmesi gereken mücadelenin öneminin anlaşılabilmesi açısından da tespitlerimizin dikkate alınmasını istiyoruz. Mahpusların özgürlüklerini ilgilendiren haklar başta olmak üzere engellemelerin ortadan kaldırılması, işkence ve kötü muameleyi uygulayan faillerin soruşturulması, cezalandırılması ve bu uygulamaların ortadan kaldırılmasını istiyoruz. ATK raporu şartı ve sağlık engelleri kaldırılmalı, kadın mahpusların ihtiyaçlarını gören pozitif düzenlemeler yapılmalı. Mahpuslara yönelik her türlü hak ihlalinin önlenmesini istiyoruz” ifadelerinde bulundu.
