Van Çevre ve Tarihi Eserleri Koruma Araştırma ve Geliştirme Derneği (VAN-ÇEVDER), 13 Temmuz 1930 yılında gerçekleşen Zilan Katliamı’nın 93’üncü yıl dönümüne ilişkin dernek binasında basın toplantısı gerçekleştirdi. Toplantıda VAN-ÇEVDER Başkanı Ali Kalçık konuştu.
Geliyê Zîlan olarak bilinen bölgede binlerce Kürt’ün katledildiğini hatırlatan Ali, devletin o dönem yayın organlarında bu katliamın bir kahramanlık olarak topluma aktarıldığını söyledi. Ali, “Van’ın kuzeyinde yer alan Erciş ilçesinin Zîlan Vadisi olarak bilinen ve 10 Temmuz’da başlayıp 13 Temmuz’da doruğa ulaşan Zîlan Deresi’nde Kürtlerin katliamıyla sonuçlanan Geliyé Zîlan havzası olarak bilinen Diyadin, Tutak, Patnos Hamur ve Taşlıçay sınırları içerisinde yaşanan 13 Temmuz’un kavurucu sıcaklığında, gündüz gözüyle silahlı güçler, yaşlı çoluk çocuk kim varsa Nevale Fedé’de toplayıp makinalı tüfeklerle katliam yaptı. O günkü manşetlerde ‘temizlik hareketi başladı dereler LEBALEP cesetlerle doldu veya 15 bin kişiyi öldürdük’ diye 13 Temmuz 1930 Cumhuriyet Gazetesi manşetiyle bir kahramanlık destanı gibi sunulmuştu. Katliamdan kaçan hamile kadınlar yakalanınca karınları süngü ile deşilerek çocukların cinsiyeti hakkında iddialaşmaya varıldı” diye konuştu.
‘Dün silahlarla bugün ekolojik yıkımla katliam’
Devletin, katliamı hafızalardan silmek için bölgede ekolojik tahribata yol açacak projeler gerçekleştirdiğini ifade eden Ali, “Cevizin de anavatanı sayılan Zîlan da 4 bin 300 bitki ile sayısız endemik türün varlığını tespit eden Ankara Üniversitesi’nden (AÜ) Prof. Dr. Osman Karaböcek ve ekibinin yaptığı bilimsel çalışma ile Zîlan’ın bir laboratuvar olduğu ortada iken ekolojik temelli 4 mevsim çevre etki değerlendirme çalışması yapılmadan masa başında yapılan Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporları ile Mermer ocakları ve Hidro elektrik santrallerinin kurulmasının Zîlan doğasında yaptığı tahribatın önüne geçilmezse bu durum sucul yaşamın sonu endemik bitkilerin yok oluşu olacaktır. Zîlan Vadisi bugün de ekolojik yıkım projeleri ile yok edilmek isteniyor. Van Gölü’nü besleyen en büyük nehir olan Zîlan son yıllarda yapılan baraj ve HES ile yıkıma uğratıldı. Son yıllarda altın madeni açmak üzere sondaj çalışmaları başlatılan vadiye mermer ocağı açılarak, vadinin ekosistemi bu projeyle geri dönülmez yıkıma uğratılmaktadır. Dün silahlarla katliam yapılan bu vadide bugün de ekolojik yıkımlarla tahribatlar yapılmaktadır” diye belirtti.
