ABD Başkanı Donald Trump, İran’ın ABD’ya ait insansız hava aracını vurmasından sonra saldırıyı son anda iptal etme kararı verdiğini duyurmuştu.
Cuma günü ABD merkezli medya kuruluşu olan NBC’ye konuşan Trump, ABD’nin müzakerelere açık olduğunu fakat İran’ın nükleer silahlara kavuşmasına izin vermeyeceklerini söyledi.
Trump, İran’ın ülkesine ait bir insansız hava aracını düşürmesinin ardından dün gece misillemede bulunmaya hazır olduklarını ancak planlanan saldırıyı 10 dakika kala durdurduğunu ilk ağızdan ifade etti. Saldırının kapsamını da ifade eden Trump, 3 ayrı hedefi gözlerine kestirdiklerini ve saldırıda 150’den fazla insanın öleceğini hesap ettiklerini ve ölü sayısı nedeniyle saldırı emrini durdurduğunu söyledi.
Twitter hesabında yaptığı yeni paylaşımda “Acelem yok. Ordumuzu yeniden inşa ediyoruz. Hazırız. Zaten ordumuza açık ara dünyanın en iyisi” ifadelerini kullanan Trump şunları ekledi:
“Yaptırımlar etkisini gösteriyor. Dün akşam yenilerini de ekledik. İran ASLA nükleer silah sahibi olamaz. Ne ABD’ye karşı, ne de DÜNYA’ya karşı.”
BBC Savunma Muhabiri Süreci Analiz Etti
Başkan Trump’ın önce saldırı kararı verip sonra vazgeçmesi Tahran’a güçlü bir mesaj veriyor. İki ülke doğrudan çatışmanın eşiğine geldi.
Fakat Trump’ın verdiği karmaşık mesajlardan İran liderliği ne anlam çıkaracak? İran, ABD’ye ait bir gözlem İHA’sını düşürerek güçlü bir uyarıda bulunmuştu. Trump başta bunun çok önemli bir olay olmadığı yönünde mesajlar verse de ardından ABD’nin karşılık vermesi yönünde karar aldı. Son dakikada da bundan vazgeçti.
Bu karmaşık mesajların İran’a tutarsızlık ve muğlaklık iletmesi esas tehlike. Bu durum Tahran’daki bazı yöneticilerin ABD’ye karşı daha sert adımlar atma isteğini artırabilir.
Krizden Diplomatik Bir Çıkış Yolu Gözükmüyor
ABD’nin yaptırımları kendi ülkesini de etkiliyor. Tahran ise baskı altında. Gerilimin yükselmesi her zamanki kadar muhtemel.
Reuters haber ajansı ise ABD’nin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ni (BMGK) Pazartesi günü toplantıya çağırdığını yazdı. Ajansa göre ABD, İran’ın hamleleriyle ilgili BMGK’ye bilgi verecek.
Amerikan New York Times (NYT) gazetesi Trump’ın vurulmasına onay verdiği hedefler arasında füze bataryalarının da olduğunu yazmıştı.
NYT’nin haberine göre ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton ve CIA Başkanı Gina Haspel, İran’a yanıt verilmesini istedi.
ABD Savunma Bakanlığı’ndan bazı üst düzey yetkililer ise bunun özellikle bölgedeki Amerikan güçlerine yönelik tehdidi artıracağı uyarısında bulundu.
Öte yandan İran ise ABD’nin insansız hava aracını vurduğu sırada yakınlarda bulunan ve 35 kişiyi taşıyan yine ABD’ye ait bir askeri uçağı da hedef alabileceğini fakat bunu yapmadığını açıkladı.
İran Devlet Televizyonu da düşürülen insansız hava aracının parçalarının görüntüsünü yayımladı.
Düşürülen aracın değerinin 130 milyon dolar olduğu açıklanmıştı.
İran’ın RQ-4 Global Hawk (Küresel Şahin) tipi insansız hava aracını vurması, Umman Körfezi’nde vurulan tankerlerden Washington’ın Tahran’ı sorumlu tutması nedeniyle bölgede gerilimi daha da artırmıştı.
Tahran, dünyanın en önemli petrol koridoru Hürmüz Boğazı’ndaki tankerleri vurduğu suçlamasını reddediyor.
İran Devrim Muhafızları insansız hava aracının kendi hava sahalarına girince düşürüldüğünü iddia etmiş, ABD Başkanı Trump ise İran tarafından fırlatılan füzenin hava aracını uluslararası hava sahasında düşürdüğünü söylemişti.
Tahran’ın paylaştığı GPS koordinatlarında, İran’ın hava aracını kendi kara suları içerisinde olduğunu söylediği 12 deniz mili kapsamında vurduğu görülüyor.
İran’ın BM Daimi Temsilcisi Majid Takht-Ravanchi, Güvenlik Konseyi’ne gönderdiği mektupta, hava aracını vurmadan önce defalarca uyarıda bulunduklarını yazdı.
Ravanchi, “Tahran savaş çıkarmak istemiyor ancak kara, hava ve deniz sınırlarını korumakta da kararlı” da mektupta belirtildi.
ABD Federal Havacılık İdaresi, ülkede kayıtlı uçakların Hürmüz Körfezi’nde İran hava sahasına girmesini yasakladı.
Kararın gerekçesi, bölgedeki uçakların kimliğinin yanlış tespit edilme riski.
İran’ın düşürdüğü insansız hava aracı, bir yolcu uçağı büyüklüğündeydi.
British Airways, KLM ve Qantas gibi farklı ülkelerden havayolları da İran hava sahasına girmemek için uçaklarının rotalarını değiştireceklerini açıkladı.
‘Demokratlar saldırı için Kongre’den onay alınmasını istiyor’
Beyaz Saray’da bilgilendirilen Demokratların Kongre’deki liderlerinin ise Trump’a “gerginliği azaltma” çağrısı yaptığı bildirildi.
Demokratların, herhangi bir saldırı düzenlenmeden önce Kongre’nin onayının alınmasını istediği belirtiliyor.
Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, Washington’ın İran ile savaş istemediğini söyledi, “Gerilimin azalması için elimizden geleni yapmalıyız” dedi.
Demokratların Senato’daki lideri Chuck Schumer ise Trump’ın ABD’yi savaşa sokmasından gireceğinden endişelendiğini söyledi. Schumer, “İran ile bir savaşa girmeden Kongre’den onay alınması gerektiği görüşündeyiz.” diye konuştu.
Trump geçen yıl İran ile yapılan çok uluslu nükleer anlaşmadan çekilmiş ve Tahran’a yeni yaptırımlar uygulamaya başlamıştı.
İran da hafta başında, 2015’te uluslararası nükleer anlaşma ile belirlenen ve tarafların üzerinde mutabık kaldığı zenginleştirilmiş uranyum üretimi limitini 27 Haziran’da aşacağını duyurmuştu.(BBC’den derlenmiştir.)
