Avukat olmadan işkence altındaki ifadesiyle ağırlaştırılmış müebbet cezası alan Yüksel Yiğitdoğan, tutukluluğunun üzerinden 19 yıl geçmesinin ardından yeniden yargılanacak.
Mezopotamya Ajansında Hayri Demir’in haberine göre, Ağırlaştırılmış müebbetle 19 yıldır tutuklu bulunan Yüksel Yiğitdoğan hakkında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) yeniden yargılanmasına dair karar verdi. Yerel mahkeme ise “yeniden yargılama kabule değer değil” dedi. Anayasa Mahkemesi ise “müdafi hakkından yararlanamadığı” gerekçesiyle yerel mahkemenin kararının yerinde olmadığına hükmetti.
Yiğitdoğan, 25 Temmuz 1999 günü İzmir’de, Türkiye İhtilalci Komünistler Birliği (TİKB) üyesi olduğu gerekçesiyle gözaltına alındı. 7 günlük gözaltı sürecinin ardından mahkemeye çıkarılan Yiğitdoğan, gözaltındayken Filistin askısına asıldığını, hortumla üzerine soğuk su tutulduğunu, elektrik işkencesi ve cinsel tacize maruz kaldığını söyledi. 2008’de ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan Yiğitdoğan, avukatı hazır olmadan ve işkence altında ifadesi alındığını belirtse de iç hukukta itirazlarından herhangi bir sonuç alamadı. Bunun üzerine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurdu ve 2014’te başvuru sonuçlandı. AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin “kötü muamele ve işkence yasağı” ile adil yargılama hakkının ihlalinden dolayı Türkiye’yi tazminata mahkum etti.
Yeniden yargılama kararı
Yiğitdoğan, 2015’te AİHM’in ihlal kararına dayanarak yargılamanın yenilenmesi talebiyle İstanbul 9’uncu Ağır Ceza Mahkemesi’ne başvuruda bulundu. Ancak mahkeme başvuruyu, dilekçedeki sebeplerin yargılama aşamasında ileri sürülmüş olduğu ve mahkemece bunlara itibar edilmeyerek Yiğitdoğan’ın cezalandırıldığı gerekçesiyle yeniden yargılamanın “kabule değer olmadığına” karar vererek reddetti.
Mahkemenin ret kararının ardından Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) bireysel başvuruda bulundu. Başvuruyu değerlendiren AYM, gözaltı süresince müdafiye erişim imkânı tanınmadığını tespit ederek, yeniden yargılama kararı verdi.
AYM: Yardımdan yararlanma yönelik ihlal
AYM, yerel mahkemenin kararına atıf yaparak, AİHM tarafından verilen ihlal kararının gereklerinin yerine getirilip getirilmediğinin incelemesi gerektiğini ve ihlal kapsamındaki Anayasa’nın 36’ncı maddesinde güvence altına alınan müdafi yardımından yararlanma hakkına yönelik ihlalin giderilip giderilmediğinin incelenmediği kanaatine vardı.
Avukatsız ifade mahkumiyette kullanılamaz
Kararda, müdafi bulunmadan alınan ifadenin mahkumiyet kararında kullanılmasının savunma hakkında telafi edilemeyecek zararlar doğuracağı değerlendirilerek, “Sanığın beyanlarının olayın aydınlatılması bakımından son derece önemli bir delil niteliğinde olduğu açıktır. Bu bakımdan suç isnadı altındaki kişinin müdafii hazır bulunmadığı halde kendini suçlayıcı beyanlarda bulunup bulunmadığı, bu itirafların aleyhinde kullanılıp kullanılmadığı, susmasından mahkemece olumsuz sonuçlar çıkarılıp çıkarılmadığı ve kendisine herhangi bir baskı uygulanıp uygulanmadığı her somut olayda değerlendirilmelidir. Avukata erişimi sağlanmayan sanığın kolluktaki ikrarının mahkûmiyet kararında kullanılması durumunda savunma hakkına telafi edilemeyecek şekilde zarar verilmiş olacaktır. Soruşturma evresinde elde edilen ikrarın kötü muamele ve işkence altında verildiği belirtilerek reddedilmesi durumunda mahkemece bu husus irdelenmeksizin ikrarın dayanak olarak kullanılması önemli bir özen eksikliğidir” denildi.
AYM, ihlal kararına ilişkin bu gerekçelerle müdafiden yararlanma hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması ve yeniden yargılama yapılması için kararın bir örneğinin İstanbul 9’uncu Ağır Ceza Mahkemesi (CMK 250. madde ile görevli) yerine bakan mahkemeye gönderilmesine karar verdi.
Ancak, dosyanın ilgili mahkemeye gönderilmesine karar verilmesinin ihlal iddiası açısından yeterli bir tazmin oluşturacağı gerekçesiyle tazminat talebinin reddedilmesine karar verildi.
