Yadigar Aygün / İstanbul
Dünyada 63 milyonu kız, 97 milyonu erkek çocuğu olmak üzere toplam 160 milyon çocuk yani her 10 çocuktan biri, çocuk işçi olarak çalışıyor. Bu çocukların yarıya yakın kısmı sağlıklarını ve gelişimlerini etkileyen tehlikeli işlerde çalışıyor ve sayıları 79 milyonu buluyor. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve UNICEF’in 10 Haziran 2021 tarihinde yayınladığı rapora göre, çalışan çocukların sayısı son dört yılda 8,4 milyon artarak dünya genelinde 160 milyona yükseldi. Korona salgınının etkileriyle şu anda 9 milyon çocuk risk altında. Raporda, dünyadaki çocuk işçi sayısının yarısından fazlasını oluşturan 5 ila 11 yaşlarındaki çocuk işçi sayısında önemli artış olduğuna da dikkat çekiliyor.
Tehlikeli işlerde çalıştırılıyor
Rapora göre, çocuk işçiliğinin sektörlere göre dağılımında ise tarım açık arayla en büyük paya sahip. Dünyadaki çocuk işçilerin yüzde 70’i ve mutlak sayı olarak 112 milyon. Hizmet sektöründe 31.4 milyon, sanayi de ise 16.5 milyon çocuk işçi çalışıyor. 5 ila 11 yaş arasındaki çocuklar, çocuk işçilerin en büyük kısmını, aynı zamanda tehlikeli işlerde çalışanların da büyük kısmını oluşturuyor. Çocuk işçilerin yüzde 48’i 5-11 yaş grubunda, yüzde 28’i 12-14 yaş grubunda ve yüzde 25’i de 15-17 yaş grubunda bulunuyor. Rapora göre, çocuk işçi olarak çalışan 5-11 yaşları arasındaki çocukların yaklaşık yüzde 28’i ve 12-14 yaş arasındaki çocukların yüzde 35’i okula gitmiyor.
Eğitim alamıyorlar
TÜİK, Çocuk İşgücü Anketi Sonuçları, 2019 verilerine göre yüzde 70,6’sı erkek ve yüzde 29,4’ü kız çocuğu olmak üzere 720 bin çocuk işçi bulunuyor. TÜİK’e göre çalışan çocukların ise sadece yüzde 65,7’si eğitimine devam edebiliyor. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), okulda olması gerekirken çalıştığını tespit ettiği ancak “ulaşamadığı” çocuk sayısını yaklaşık 440 bin olarak açıkladı. Bir süredir TÜİK çocuk işçi verilerini yayınlamıyor.
Çocuklar iş cinayetlerinde yaşamını yitiriyor
İş Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi’nin 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü dolayısıyla hazırladığı Çocuk İş Cinayetleri Raporu’na göre; son 10 yılda en az 616 çocuk, çalışırken yaşamını yitirdi. 2013-2022 yıllarını kapsayan raporda, 2013-2022 yıllarını kapsayan raporda, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve İSİG Meclisi’nin çocuk işçi ölümlerine ilişkin verileri karşılaştırıldı. SGK kayıtlarına göre, 2013-2021 yıllarını kapsayan 9 yılda 102 çocuğun çalışırken hayatını kaybettiği; bu çocukların 3’ünün kız ve 99’nun erkek olduğu belirtildi. Bu çocukların 4’ünün 14 yaşında, 7’sinin 15 yaşında, 35’inin 16 yaşında ve 56’sının 17 yaşında olduğu kaydedildi. Raporda, İSİG Meclisi’nin 10 yıllık verileri de yer aldı. Buna göre; son 10 yılda en az 616 çocuk, çalışırken hayatını kaybetti. Bu çocukların 96’sı kız, 520’si erkek. 4’ü 4 yaşında, 5’i 5 yaşında, 4’ü 6 yaşında, 5’i 7 yaşında, 12’si 8 yaşında, 12’si 9 yaşında, 24’ü 10 yaşında, 13’ü 11 yaşında, 32’si 12 yaşında, 39’u 13 yaşında, 61’i 14 yaşında, 87’si 15 yaşında, 123’ü 16 yaşında ve 195’i 17 yaşında. Ayrıca, İSİG Meclisi verilerine göre, 2023 yılının ilk beş ayında 11 çocuk işçi iş cinayetlerine yaşamını yitirdi. İş cinayetlerinin yaş gruplarına göre dağılımı şöyle: 14 yaş ve altı 4 çocuk işçi, 15-17 yaş arası 7 çocuk/genç işçi olarak raporlara yansıdı.
AKP ve sermeye çocukları ucuz iş gücü olarak görüyor
İSİG Meclisi Üyesi Özgür Hüseyin Akış, çocuk işçiliğinin en temel boyutunun yoksulluk meselesi olduğuna dikkati çekerek açlık ve yoksulluk arttıkça çocuk işçi sayısının da arttığını belirtiyor. Akış, “Çocuk işçiliğinde nedenlerinde ilk sıraya yoksulluğu koyuyoruz. Son dönemde yazdığım yazılarda çocuk işçilik hakkında yaptığım araştırmalarda genelde yoksulluk birinci sırada. Bunu çocuk işçilik konusunda araştırma yapan herkes söylüyor. İkinci en büyük nedeni ise sermeye sınıfı çocuk işçiliğini istiyor çünkü çocuk işçiliği ucuz iş gücü olarak görülüyor. Sermeye sınıfı çocuk işçiliği ucuz iş gücü olarak gördüğü için bundan vazgeçmiyor. AKP ve düzen partiler yoksulluğu bitiremezler. Sermeye sınıfı bu partilerin ucuz iş gücü talebini karşılamak zorunda. Çok uzun süredir TÜİK çocuk işçilik verilerini yayınlamıyor. En son yayınladıkları rakamlara göre 720 bin çocuk işçi var. Mülteci çocuk işçiler, bu çocuk işçi rakamlarında verilerinde yer almıyor. Bu rakamların sayısında doğru bilgiye ulaşılamıyor. Türkiye’de milyonlarca mülteci ve milyonlarca mülteci çocuk işçi var. Bu da kayıt dışı çalıştırılıyor. Kayıt dışı verilerine ulaşmakta zor. Doğru verileri verilmiyor” dedi.
Artık çocuklar bile çalışmaya zorlanıyor
AKP’nin yoksulluğu önlemek gibi bir politikasının olmadığını vurgulayan Akış, derinleşen ekonomik kriz ve yoksullaşma ile birlikte artık çocukların bile çalışmak zorunda kaldığını belirtti. Akış, “AKP 21 yıldır hükümet, özel bir hükümet, özel bir parti. Sermaye sınıfının her zaman yanında yer almış her zaman. Sermeye sınıfı ucuz iş gücü istiyor. Sermaye sınıfı kaynak istiyor. Sermeye sınıfı başka alanlarda başka ülkelerde başka topraklarda kaynak istiyor. AKP, 21 yıldır sermeye için gereğinden fazlasını yaptı. AKP’nin sermeye sınıfına çok fazla hizmeti var. AKP, uluslararası sermayeyi Türkiye’ye çekmek için attıkları adımlar ile işçi sınıfı emekçiler fakirleştiriyor. Bütün aile fertleri çalışarak yaşamını sürdürmek zorunda kaldı. Çocuklar dahil çalışmak zorunda kaldı” diye konuştu.
Sosyal duyarlılık sorun çözümü için yeterli değil
Çocuk işçiliğin bir hak ihlali olduğunu söyleyen Akış, çocukların tehlikeli ve ağır işlerde çalışırken iş cinayetlerinde çocukların yaşamlarını yitirdiğine dikkati çekti. Akış, “Çocuk çalıştırmak istismarın bir çeşididir. Bir hak ihlalidir. Fiziksel zihinsel gelişimlerinde büyük bir engel çocuk işçilikte çocukların yaşam hakları elinden alınıyor. 2023 yılının ilk 5 ayında 11 tane çocuk işçi çalışırken yaşamını yitirdi. Demek ki çocuklar ağır ve tehlikeli işlerde de çalıştırılıyor. Dünyada 160 milyon çocuk işçiliği rakamları veriliyor. Bu durumda hem 12 Haziran Çocuk İşçilik ile Mücadele Günü, BM, ILO gibi örgütler bazı günleri sadece sosyal duyarlılık olarak ön plana çıkarıyor. Çocuk işçiliği sorunu, BM’nin çocuk işçiliği ile mücadele, ILO ile ya da Avrupa’ya bağlı diğer örgütlerin, NATO’nun bu örgütlerin adı ne olursa olsun hiçbirisi ile çözülemez sadece sosyal duyarlılık oluşturulur. Sosyal duyarlılık oluşturmak bu sorunun çözümü için yeterli değildir. Yoksulluğun sona erdirecek ekonomik ve sosyal politikaların olması gerekiyor.”
Sosyalist bir yönetim ile ancak çocuk işçilik sorunu çözülür
Çocuk işçilik sorunun çözümünün işçi sınıfının iktidarda olması ve sosyalist bir yönetim ile olabileceğine dikkati çeken Akış, “Küba ile ilgili çok şey anlatılır. ‘Diktatörlük ile yönetiliyor’ diyen bir sürü yalan var. Küba’da çocuk işçiliğinden kimse bahsedemiyor ya da çocuk işçi ölümlerinden kimse bahsedemiyor. İşçi cinayetlerinden kimse bahsedemiyor. Küba’nın yönetim modelini Dünya’da yaygınlaştırmak gerekiyor. Küba sosyalist bir ülke. Toplumsal ekonomik olarak üretim biçimi planlı, bütün insanlar, gazetecisi, aydını, işçisi, tarım işçisi her kimse örgütlü. Mahallerinde örgütlü, iş yerlerinde örgütlü, sendikalarında örgütlü derneklerinde örgütlü. Eğer çocuk işçiliği sorunu çözmek istiyorsak iktidarı lazım. Dünyada iki tane iktidarı belirleyen sınıf var. 200 yıl önce Marks, ‘Bir işçiler vardır bir de patronlar vardır’ dedi. Siyaset biraz bu basitliğe indirgenmelidir. Çok teorik tartışmaların içerisinde boğulmamak gerekiyor. Bende böyle düşünüyorum. İşçi sınıfının iktidarında hükümete gelecek siyasi parti yoksulluk ile mücadele etmek zorunda yoksulluğu bitirmek zorunda yoksulluk biterse de çocuk işçilikten de iş cinayetlerinden de bahsedemeyiz. O yüzden sosyal ve ekonomik olarak sosyalist yönetim modelinin benimsenmesi gerekiyor. Ve sosyalist bir yönetimin iktidara getirilmesi gerekiyor. İşçi sınıfının iktidarda olması lazım” dedi.
