Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), emeklilerin bayram ikramiyelerinin nasıl eridiğine ilişkin yaptığı araştırmanın sonuçlarına ilişkin hazırladığı raporu açıkladı.
Raporda, emekli bayram ikramiyeleri üç yıldır artmadığı, enflasyona ve asgari ücrete göre eridiği, asgari ücrete göre 763 TL, gıda enflasyonuna göre 677 TL ve enflasyona göre 556 TL gerilediği, iki bayram ikramiyesi kaybının bin 500 TL’yi bulduğu ve bayram ikramiyesinin en az bin 800 TL olması gerektiği açıklandı.
İkramiye 763 lira eridi
Türkiye’de 13,3 milyona yakın emekli ve hak sahibi olduğu ifade edilen araştırmada, emeklilerin en büyük toplumsal gruplarından birini oluşturduğu belirtildi. Fiyatlar başını alıp giderken emekli bayram ikramiyesinin 3 yıldır bin TL olarak yerinde saydığı ve bu süre içerisinde hiç zam yapılmadığı kaydedilen raporda, “Emekli bayram ikramiyeleri asgari ücrete göre 763 TL, gıda enflasyonuna göre 677 TL ve ortalama enflasyona göre 556 TL eridi. Emekli bayram ikramiyesi asgari ücrete paralel artsaydı, bin 763 TL olmalıydı. Yaklaşık bin 800 TL olması gereken bayram ikramiyesi üç yıldır bin TL olarak yerinde sayıyor” şeklinde kaydedildi.
Yasa değişti ikramiye düştü
AKP tarafından 2008’de yapılan sosyal güvenlik mevzuat değişikliklerinin (5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu) emekli aylık ve gelirlerinin düşmesine sebep olduğuna dikkat çekilen raporda, “Emekli aylıklarının giderek düşmesi büyük tepkiyle karşılandı. Tepkiler karşısında emekli aylıklarını artırmak yerine geçici bir çözüm olarak yılda iki kez dini bayramlarda emeklilere ikramiye verilmesi yoluna gidildi. 18 Mayıs 2018 tarihli ve 30425 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 11 Mayıs 2018 tarihli ve 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’un 23. maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na ‘Kurumca bu Kanun ve ilgili mevzuat uyarınca gelir ve gelir ödemesi yapılanlara, ödemenin yapılacağı tarihte gelir ve aylık alma şartıyla, Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı’nda biner TL tutarında bayram ikramiyesi ödenir’ ek maddesi eklendi. Böylece emeklilere yılda 2 bin TL (1.000 TL+1.000 TL) bayram ikramiyesi verilmeye başlandı” diye belirtildi.
İki bayramın kaybı bin 526 tl
Asgari ücretin bin 603 TL olduğu 2018 yılında belirlenen bayram ikramiyesinin asgari ücretin yüzde 62’si tutarında olduğu hatırlatılan rapor, şöyle devam etti: “Aradan geçen üç yılda bin TL bayram ikramiyesine herhangi bir zam uygulanmadı. 2018 yılında görülmeye başlayan ekonomik kriz ve 2020 yılında başlayan Covid-19 salgını sebebiyle enflasyon tırmanır ve gelir kayıpları yaşanırken emekli ikramiyeleri yerinde saydı. Emekli bayram ikramiyesi ödenmeye başlandığı 2018 yılına göre hem asgari ücrete göre geriledi hem de yüksek enflasyon sebebiyle eridi. Mart 2018’de 1.603 TL olan asgari ücrete karşılık emekli bayram ikramiyesi bin TL’ydi. Bu dönemde emekli bayram ikramiyesinin asgari ücrete oranı yüzde 62’ydi. Mart 2021’de ise emekli bayram ikramiyesinin 2 bin 826 TL olan asgari ücrete oranı yüzde 35’e düştü. Emekli ikramiyesinin asgari ücrete oranı korunsaydı 2021 yılında emekli ikramiyesinin en az bin 763 TL’ye yükseltilmesi gerekirdi. Böylece emeklilerin asgari ücret karşısında iki bayramda kaybı toplam bin 526 TL’ye ulaştı.”
Kayıp bin 286 tl
Raporda, artan fiyatlar karşısında da emekli bayram ikramiyesinin alım gücünün düştüğüne dikkat çekilerek, “Mart 2018 ve 2021 arasındaki üç yıllık dönemde TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) yüzde 56 oranında arttı. Buna karşılık emekli bayram ikramiyelerinde herhangi bir artış yaşanmadı. Böylece emekli bayram ikramiyesi enflasyon karşısında yüzde 56 eridi. Emekli ikramiyesi üç yılda enflasyona göre artırılsaydı, en az bin 556 TL olması gerekirdi. Böylece emekli ikramiyesinin enflasyon karşısındaki kaybı bir yılda bin 286 TL olarak gerçekleşti” tespiti yapıldı.
Gıda enflasyonu arttı
Gıda enflasyonunun ortalama enflasyona göre daha yüksek seyrettiği belirtilen raporda şunlar kaydedildi: “Dolayısıyla emekli ikramiyesinin gıda enflasyonu karşısındaki kaybı genel enflasyon karşısındaki kaybına göre daha da fazla oldu. Mart 2018’den Mart 2021’e geçen sürede gıda enflasyonu yüzde 68 oranında arttı. Bin TL’lik emekli bayram ikramiyesinin alım gücü, üç yılda 596 TL’ye düştü. Oysaki emekli bayram ikramiyesi gıda enflasyonu kadar artırılmış olsaydı 2021 yılı için en az bin 677 TL olması gerekirdi. Böylece emeklilerin gıda enflasyonu karşısındaki kaybı bir yıl için toplamda bin 354 TL oldu.”
Raporda, son olarak emekli bayram ikramiyelerinin asgari ücret artışına paralel artması, bu nedenle her bir bayram ikramiyesinin en az bin 800 TL olması gerektiği vurgulandı. (MA)
