Bangladeş’te iki gün süren gösteriler ve kamu hizmeti işlerinin tahsisi konusundaki huzursuzluğun ardından, Üniversite Bağış Komisyonu tüm kamu ve özel üniversiteleri bir sonraki duyuruya kadar kapatmaya çağırdı. Yetkililere ve basında çıkan haberlere göre, yaklaşık bir düzine büyük devlet üniversitesi kapanacaklarını söyledi. Çarşamba günü Bangladeş’te resmi tatil olduğu için kapanan üniversitelerin sayısının perşembe günü netleşmesi bekleniyordu.
Bunların arasında şiddetin merkezinde yer alan Dakka Üniversitesi de vardı. Associated Press’e konuşan bir üniversite yetkilisi, medyaya konuşma yetkisi olmadığı için isminin açıklanmaması koşuluyla, üniversitenin derslerinin askıya aldığını ve yurtlarını süresiz olarak kapattığını söyledi.
Çarşamba günü protestocular, güvenlik yetkililerinin kampüs göstericilerine yönelik devam eden saldırılarına karşılık olarak perşembe günü ülke genelinde “tam bir kapatma” uygulayacaklarını duyurdular.
Protesto örgütçülerinden Asıf Mahmud Facebook’ta yaptığı açıklamada sadece hastanelerin ve diğer acil servislerin çalışmasına izin verileceğini söyledi. Yetkililerden hemen bir yanıt gelmedi.
Çarşamba günü geç saatlerde Dakka’da şiddet olayları devam etti. Somoy TV’nin haberine göre, polisin bir gişeyi ateşe veren, caddeleri kapatan ve patlayıcıları infilak ettiren protestoculara göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi atması nedeniyle ana bir otoyolda trafik durdu.
Raporlar 133 kişinin öldüğünü söylerken, Bangladeş gözlemcileri sayının çok daha fazla olabileceğini söylüyor. Bangladeş’te tam olarak neler olup bittiği, son 72 saattir internetin kapalı olması nedeniyle bilgi alınamadığı için gizemini koruyor.
Protestolar Bangladeş’in 64 bölgesinden 46’sına yayılmış durumda.
Bangaldesh gözlemcilerinden biri IndiaToday.In’e yaptığı açıklamada Dakka Tıp Fakültesi’ndeki bir doktorun kendisine 400 kişinin öldüğünü ya da ağır yaralandığını söylediğini aktardı.
Protestoların gerekçesi
Protestocular, Bangladeş’in 1971’deki bağımsızlık savaşında savaşan gazilerin aile üyeleri için devlet işlerinin %30’una kadarını ayıran kota sistemine son verilmesini talep ediyor. Bu sistemin ayrımcı olduğunu ve Awami League partisinin bağımsızlık hareketine önderlik ettiği Başbakan Sheikh Hasina’nın destekçilerine fayda sağladığını savunan göstericiler, sistemin liyakate dayalı bir sistemle değiştirilmesini istiyorlar.
Salı günü kotaları savunan Başbakan Hasina, gazilerin şu anki siyasi eğilimleri ne olursa olsun 1971’deki fedakarlıkları için en yüksek saygıyı hak ettiklerini söyledi.
Hasina hükümeti 2018’deki kitlesel öğrenci protestolarının ardından kotaları durdurdu. Ancak geçen ay Bangladeş Yüksek Mahkemesi bu kararı iptal etti ve 1971 gazilerinin yakınlarının dilekçe vermesinin ardından kotaları yeniden uygulamaya koyarak son gösterileri tetikledi. Bunun üzerine Yüksek Mahkeme, Yüksek Mahkeme’nin kararını askıya aldı ve 7 Ağustos’ta karar vermesi bekleniyor.
Hasina Çarşamba akşamı televizyonda yaptığı konuşmada “Herkesten karar açıklanana kadar sabırla beklemelerini rica ediyorum” dedi ve ekledi:
“Öğrencilerimizin üst mahkemeden adalet alacaklarına inanıyorum. Hayal kırıklığına uğramayacaklar.”
Bangladeş’te özel sektörde iş olanakları artmış olsa da, pek çok kişi istikrarlı ve iyi maaşlı olduğu için devlet işlerini tercih ediyor. Her yıl yaklaşık 400,000 mezun kamu hizmeti sınavında 3,000 iş için yarışıyor.
Hasina ölümlerle ilgili adli soruşturma başlatılacağını söyledi ve sorumluların adalete teslim edileceği sözünü verdi.
“Bazı değerli hayatlar gereksiz yere kaybedildi. Her cinayeti kınıyorum.” dedi.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Şefi Volker Türk, X sosyal platformunda yaptığı paylaşımda, tüm şiddet eylemlerinin ve ölümcül güç kullanımının soruşturulması ve faillerin sorumlu tutulması gerektiğini söyledi. Türk, ifade ve barışçıl toplanma özgürlüğünün temel insan hakları olduğunu söyledi.
Geçtiğimiz ayın sonlarında başlayan protestolar Pazartesi günü Dakka Üniversitesi’ndeki protestocuların polisle ve Awami League’in öğrenci kanadı tarafından organize edilen karşı protestocularla çatışması sonucu şiddete dönüştü ve 100 kişi yaralandı. Yetkililer salı günü başkent Dakka, güneydoğudaki Chattogram ve kuzeydeki Rangpur şehirlerinde devam eden şiddet olaylarında en az altı(6) kişinin öldüğünü söyledi.
Çarşamba günü Dakka Üniversitesi’nde yeni çatışmalar yaşandı ve polis, ölenleri temsilen boş tabutlar taşıyan protestoculara göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi ile müdahale etti.
Polis ayrıca Çarşamba günü ölen altı kişi için düzenlenen cenaze töreninin ardından Dakka’da BNP destekçileriyle çatıştı. Polis yetkilisi Sentu Mia, polise saldırdıklarını söyledikleri protestocuları dağıtmak için plastik mermi kullandıklarını ve birkaç muhalif eylemcinin tutuklandığını söyledi. BNP Genel Sekreteri Mirza Fakhrul Islam Alamgir polisi, destekçilerinin cenaze namazına katılmasını engellemekle suçladı.
Bangladeş iktidar partisi kaostan Bangladeş Milliyetçi Partisi (BNP)’ni sorumlu tuttu ve Dakka polisi salı günü geç saatlerde partinin genel merkezine baskın düzenledi. Dedektif Şefi Harun-or-Rashid, polisin partinin öğrenci kanadının yedi üyesini tutukladığını ve dedektiflerin baskında 100 ham bomba, 500 tahta ve bambu çubuk ve beş ila altı şişe benzin bulduğunu söyledi.
Hasina’yı eleştirenler ise Cemaat’ten bahsedilmesini hükümetin protestoculara karşı aşırı güç kullanımını aklama çabası olarak görüyor.
Buna ek olarak, üst düzey bir BNP lideri olan Ruhul Kabir Rizvi de baskının hükümetin dikkatleri protestolardan başka yöne çekme girişimi olduğunu söyledi.
“Eylemleri şeytani güçler ele geçirdi”
Awami Ligi’nin genel sekreteri ve üst düzey bir kabine bakanı olan Obaidul Quader, öğrenci hareketini “şeytani güçlerin” ele geçirdiğini söyledi ve salı günkü şiddet olaylarından BNP ve sağcı Cemaat-i İslami partisinin öğrenci kanatlarını sorumlu tuttu.
Şiddet olaylarının patlak vermesinden bu yana Bangladeş’teki Associated Press muhabirleri Facebook’a zaman zaman erişemezken, Slack gibi diğer platformlar çalışıyordu. Hükümet hizmet kesintisi hakkında yorum yapmadı, ancak Londra merkezli internet gözlemcisi NetBlocks resmi bir baskı olabileceğini söyledi.
AP’ye konuşan NetBlocks Direktörü Alp Toker, “Ölçümlerimiz, Bangladeş’te son birkaç gün içinde Facebook ve WhatsApp arka uç sunucularına kasıtlı müdahale olasılığının yüksek olduğunu gösteriyor” dedi ve kesintinin “protestoları veya bunların kapsamını ve kamusal görünürlüğünü hedef alıyor gibi göründüğünü” sözlerine ekledi.
Facebook ve WhatsApp’ın sahibi olan Meta, Çarşamba günü yapılan yorum talebine hemen yanıt vermedi. (HABER MERKEZİ)
Kaynaklar: apnews.com, www.indiatoday.in
