Washington Post’ta yer alan bir değerlendirmede Türkiye’de yaşanan ekonomik sorunların küresel bir krizin başlangıcı olabileceği öne sürülüyor.
Yazıda bu krizin Türkiye’de yaşananların ötesine geçebileceği belirtilirken, Türk lirasının yüzde 40 değer kaybettiği, ancak benzer sorunların Brezilya, Güney Afrika, Rusya ve Endonezya gibi ekonomilerde de görüldüğü söylendi.
‘Türkiye’deki kriz başlangıç’
Sol’da yer alan haberde, Maryland Üniversitesinden iktisat profesörü Şebnem Kalemli-Özcan, “Türkiye son ülke değil” diyerek, yaklaşan krizde Türkiye’nin “başlangıç” olduğunu savundu. Washington Post, daha büyük bir krizin yakında olduğunu savunan uzmanların az sayıda olduğunu, ancak geçtiğimiz hafta Arjantin’in IMF’den 50 milyar dolarlık “kurtarma paketini” hızlandırmasını istemesinin ve finansal sorunların yayılma riskinin buna işaret ettiğini belirtti.
2008’den beri toplam küresel borcun 97 trilyon dolardan 169 trilyon dolara yükseldiğini hatırlatan Washington Post, geçtiğimiz borç krizinin aksine bu kez etkilenenin ABD’li haneler ya da Yunanistan gibi Avrupa hükümetleri değil, “gelişmekte olan ülkelerdeki dolar ve avroyla borçlanan şirketler” olduğunu dile getirdi.
‘Köprüler, Hastaneler, Santraller için dövizle borç alındı’
Türkiye’de şirketlerin ve bankaların köprüleri, hastaneleri, elektrik santrallerini finanse etmek için dövizle borçlandığını aktaran WP, yabancı yatırımcıların yüksek getiri sebebiyle yüksek borçlar verdiğini bildirdi. Gluskin Sheff baş ekonomisti David Rosenberg, “Borç balonunu düzeltmemiz gerekiyordu, ancak bunun yerine daha fazla borç yarattık” diye konuştu.
Yazıda dövizle borçlanan ülkelerin Fed’in faiz artışları, ABD ekonomisinin daha sağlıklı hale gelmesi ve doların güçlenmesiyle birlikte borçlarını ödeyemez hale geldikleri söyleniyor.
‘Bedava para dönemi bitti’
Yazıya göre sene başında 100 bin dolarlık borcu ödemek için 379 bin lira gerekirken, şu anda aynı borcu ödemek için 660 bin liraya ihtiyaç duyuluyor. 2011’den beri Türkiye’de kriz çıkabileceğini savunan iktisatçı Tim Lee’ye göre “bedava para” dönemi sona eriyor.
WP, kredi derecelendirme kuruluşlarının Türk finans kurumlarının notlarını düşürdüğü hatırlatarak, buna sebep olarak kuruluşların “riskte ciddi artışı” gösterdiğini belirtiyor.
‘Brezilya, Meksika, Rusya istikrarlı kalacak’
Peterson Uluslararası İktisat Enstitüsü Başkanı Adam Posen ise, piyasaların panik yaşamaması gerektiğini söylüyor. Posen’e göre Brezilya, Meksika, Rusya, Endonezya ve Hindistan “belirsizlik dönemi boyunca istikrarlı kalacak”.
“Şirketlerin borç seviyeleri sebebiyle panik yaşamak yanıltıcı olabilir” diyen Posen, gelişmekte olan ülkelerin büyük bölümünün kırılgan olmadığını savunuyor.
‘Genel bir problem değil’
McKinsey’nin konuyla ilgili araştırmasına katılan isimlerden Susan Lund ise, küresel ekonominin 2008-2009 benzeri bir resesyon yaşamasının olası olmadığını belirterek, “bu genel, yaygın bir problem değil” diye konuşuyor. Yazıya göre uzmanların önemli bir bölümü, Türkiye’deki ekonomik krizin etkilerinin sınırlı olacağı kanaatinde.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın söylemlerine ve Türkiye’deki yüksek enflasyona dair hatırlatmalar yapılan yazıda, Türkiye ekonomisinin düzelmeye başlamadan önce daha da kötüleşeceği söyleniyor.
