Amerikan gazetesi New York Times (NYT), Türkiye’nin korona virüsü salgınında ‘gerçek ölü sayılarını gizliyor olabileceğini’ iddia etti. Gazete, İstanbul’da 9 Mart-12 Nisan tarihlerinde ‘son iki yılın ortalamasına kıyasla 2 bin 100 daha fazla ölüm yaşandığını’ belirterek, bu durumun salgındaki ölü sayısının daha yüksek olduğu anlamına gelebileceğini öne sürdü.
‘İstanbul’daki ölü sayıları Türkiye’nin daha büyük bir korona virüsü felaketini gizlediğini ima ediyor’ başlıklı haberde, resmi ölü sayıları ile Bentley Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan ekonomist Onur Altındağ’ın çıkardığı istatistikler kaynak olarak gösterildi.
Haberdeki iddialar ne?
NYT’nin bu verilere dayandırdığı iddialar şöyle:
* İstanbul’da 9 Mart-12 Nisan tarihleri arasında, son iki yılın ortalamasına göre beklenen sayıya kıyasla, 2 bin 100 kişi daha fazla öldü.
* Habere göre, 9 Mart-12 Nisan arasındaki beş haftalık dönemde yaşanan bu artış, son iki yıllık ortalamadan yüzde 30 oranında daha yüksek.
* NYT, nisan ayının ilk iki haftasında kayıtlara geçen ölümlerin ise ortalamadan yüzde 50 oranında daha yüksek olduğunu öne sürdü.
* Haberde, ‘Türkiye’de korona virüsünden ilk can kaybının açıklandığı 17 Mart tarihinden önce bile, İstanbul’daki ölüm oranlarının geçmiş yılların ortalamasından ciddi oranda daha yüksek olduğu’ öne sürüldü. Gazete bu durumun, ‘virüsün ülkeye birkaç hafta öncesinden geldiğinin bir göstergesi olduğu’ yorumu yaptı.
ABD’li uzman: salgınla bağlantılı görünüyor
Haberde, “Bu ölümlerin tamamı illa ki doğrudan korona virüsüne atfedilemez ama sayılar, salgının başlangıcıyla eş zamanlı olarak ölümlerde çarpıcı bir sıçrama yaşandığına işaret ediyor; ki bu, araştırmacıların salgının yarattığı sisten kurtulup zararın tamamını gerçek zamanlı olarak değerlendirebilmek için kullandığı bir ön göstergedir” ifadeleri kullanıldı.
Johns Hopkins Üniversitesi’nden demografi uzmanı Stephane Helleringer da gazeteye demecinde, ‘bu büyüklükteki artışların endişe verici olduğu ve açıkça salgınla bağlantılı göründüğü’ yorumu yaptı.
‘İSTANBUL’DA BEKLENTİ DIŞI ÖLÜM, AÇIKLANAN TOPLAM ÖLÜMDEN FAZLA’
Haberde, NYT’nin vardığı bu istatistiksel sonucun, Bentley Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan ekonomist Onur Altındağ’ın çalışmasıyla benzeştiği de belirtildi. Altındağ, Türkiye’deki 10 kentteki son ölüm oranlarını önceki dört yılın verileriyle kıyasladığı çalışmasında, İstanbul’un yanı sıra Sakarya’da da beklenenden daha yüksek ölüm oranları tespit etmişti. Ayrıca, Türkiye’de korona virüsünden ölenlerin toplam sayısının 1006 olarak verildiği 12 Nisan gününde, İstanbul’da bunun iki katından fazla sayıda beklenen dışı ölüm gerçekleştiğini belirlemişti.
Altındağ’ın çalışmasında, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin vefat rakamlarına göre son dört yılda İstanbul’da kayıtlara geçen ölüm oranları arasındaki fark, grafiğe şöyle yansımıştı:
‘Salgın sırasında her ölüm ön veridir’
New York Times, İstanbul’daki bu beklenti dışı ölümlerin hepsinin doğrudan virüs kaynaklı olamayacağını, kanser ve kalp hastalarının da bu istatistiklere dahil olabileceğini vurguladı. Ancak haberde, birçok Avrupa ülkesinin salgındaki ölüm istatistiklerinin eksik olduğunu kabul ettiği ve bunu düzeltmeye çalıştığı hatırlatıldı. Gazete, “Bir salgının ortasındaki her ölüm istatistiği aldatıcıdır ve ön veri olarak kabul edilmelidir” ifadelerini kullandı.
‘Ekonomik çöküş Erdoğan için felaket anlamına gelir’
New York Times’ın haberinde, AK Parti’nin korona virüsü krizini yönetme biçimi de eleştirildi. “Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, haftalardır ülkenin korona virüsüne karşı performansını dünyanın en başarılı örneklerinden biri olarak sunarken, salgına dair bilgi üzerinde de katı bir kontrol sağladı” denilen haberde, “Cumhurbaşkanlığı sarayı dikkatle örgütlenmiş bir propaganda kampanyası başlattı” ifadeleri kullanıldı.
Haberde, ‘Erdoğan’ın tam sokağa çıkma kısıtlamasından kaçındığı’ yorumu yapılırken, “Ekonomik bir çöküş başkanlığı için felaket anlamına gelir. Zorlanan ekonomi ve yüksek işsizlik nedeniyle, Erdoğan’ın popülaritesi salgından önce bile azalmaktaydı” denildi.
‘İmamoğlu ve Yavaş Erdoğan’dan önde gidiyor’
Gazetenin haberinde, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ile Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’ın, salgın sırasında seçmenlere yardım etmek açısından ‘genellikle Erdoğan’ın önünde gittiği’ yorumu da yapıldı. “Virüs, Erdoğan’ın muhaliflerinin artan gücünü şimdiden ortaya çıkardı” denilen haberde, “Muhalif belediye başkanları, Erdoğan’ı bütün nüfusa bedava maske dağıtmak zorunda bıraktı – bu, ilk başta özel şirketlerin halka maske satmasını planlayan hükümet için ek bir maliyetti” ifadelerine yer verildi.(Duvar)
